Daphne (22) vertelt hoe haar zus (27) omgaat met verlies en rouw

Het restaurant ging een week dicht en er is een lange tijd een rouwplekje voor hem geweest

Het was laatst een jaar geleden dat een collega van Lena was overleden. Hij is door een ongeluk overleden, waardoor het onverwachts was en het ook lastig was om het te verklaren. Vanuit haar werk kregen Lena en haar andere collega’s hierin veel steun. Het restaurant ging een week dicht en er is een lange tijd een rouwplekje voor hem geweest. In die week dat ze dicht waren, was iedereen er voor elkaar en werd er veel aandacht besteed aan het verwerkingsproces. Ze waren er vervolgens nog een lange tijd mee bezig om dit samen te verwerken.

Aan het begin was het verdriet natuurlijk het meest aanwezig. Maar ook later, zonder dat wij dit echt door hadden, bleef het in Lena’s hoofd spelen. Dat was erg lastig voor haar. Ze gaf niet echt aan dat ze er nog erg mee zat, waardoor ik af en toe kon vergeten dat het nog zo’n grote rol zou spelen. Als je er dan over begon, kon ze er echt nog heel verdrietig over zijn en er behoorlijk om huilen. Ik bedacht dan dat ik er wat vaker naar moest vragen.

Laatst zou hij jarig zijn geweest. Het was wel heel mooi om te zien dat ze daar op haar werk rekening mee hielden in de planning en er werd een kaarsje voor hem aangestoken. Ze gingen ook met elkaar eten en drinken wat hij altijd lekker vond. Dit zorgde er wel voor dat Lena er weer heel erg mee bezig was.

We wisten niet goed wat we haar wel of niet konden vertellen

Voor mij, en de rest van het gezin, was het lastig om met Lena over het overlijden te praten. We wisten niet goed wat we haar wel of niet konden vertellen. Doordat het heel plotseling was en het een ongeluk was, was het moeilijk dit aan haar uit te leggen.

Vlak nadat Lena's collega jarig zou zijn geweest, overleed onze buurman. Hij was al een lange tijd ziek. Mijn moeder en ik waren samen thuis en we hadden overlegd om het niet direct aan Lena te vertellen als ze thuiskwam. Waarschijnlijk zou ze er erg overstuur van raken en wilde ze direct naar de buurvrouw toe. Ze had het, voordat ze thuiskwam, toch al gehoord. Zonder ons te zeggen dat ze thuis was gekomen, was ze al naar de buurvrouw gegaan, om er te huilen, te troosten en er te zijn.

Omdat de buurman een lange tijd ziek was geweest, probeerden we Lena uit te leggen dat het voor hem genoeg was geweest en dat het fijn was dat de ziekte voorbij was. Voor Lena is dat alleen anders en moeilijk te begrijpen. Bij de buurman, en ook bij de jongen van haar werk, hebben we gezegd dat hij nu op een andere plek is, dat daar nu rust is en dat dit een heel fijne plek is. Ook vertelden we dat hij altijd bij ons in onze gedachten is en we legden uit dat het goed is.

Als we zo’n gesprek voeren, is ze heel verdrietig. Dan snikt ze en zegt ze veel ‘ja’. Ze stelt geen vragen en zegt niet wat ze denkt. Dat maakt het wel lastig, maar ik denk dat ze begrijpt wat we zeggen. Als ik zie hoe ze er vervolgens mee omgaat, dat ze op de dag dat ze haar collega herinnerde een kaarsje voor hem aanstak, denk ik dat ze het op die manier verwerkt.

Waar veel mensen hun tranen wegslikken, laat zij het allemaal gaan en kent ze geen schaamte

Lena geeft veel om andere mensen. Dat is heel mooi, maar ze gaat daardoor ook erg in het verdriet van iemand anders mee. Ze was verdrietig vanwege het overlijden van onze buurman, maar nog meer vanwege het verdriet van de buurvrouw. Lena is heel puur en ook hierin zie je dat heel goed terug. Bij de begrafenis huilde zij het meest. Waar veel mensen hun tranen wegslikken, laat zij het allemaal gaan en kent ze geen schaamte. Dat was sneu om te zien, maar voor onze buurvrouw ook heel troostend. Voor haar voelt Lena als een soort kleinkind. Ze haalde er veel steun uit dat ze erg met haar meeleefde en er voor haar was.

Dergelijk verlies zal helaas vaker voorkomen in het leven. Aan de ene kant is Lena heel zelfstandig en was het prima dat ze al hoorde van het overlijden van de buurman en dat ze direct naar de buurvrouw toeging. Iedereen waardeert haar medeleven alleen maar. Aan de andere kant zal ik haar nog steeds willen beschermen, door dit soort nieuws niet direct en gedetailleerd te vertellen.

Een ander voorbeeld daarvan is dat onze oma borstkanker heeft, wat nu gelukkig heel goed gaat. Dat hebben we wel verteld, maar we denken er steeds bewust over na wat we wel en niet vertellen. We proberen haar zo min mogelijk te vertellen, omdat het voor haar lastig is om dit te begrijpen.

Het voelde alsof we dit niet mochten denken, maar we dachten het wel

We hebben gelukkig nog nooit meegemaakt dat er een opa, oma of iemand anders die zo dichtbij ons staat, is overleden. Als je ziet hoeveel verdriet dit al met zich meebracht, dan wil ik me niet eens voorstellen hoeveel verdriet dat zal geven. Of hoe het zal zijn als een van onze ouders komt te overlijden.

Ik heb het hier wel eens met mijn andere zus over gehad. Het klinkt heel bot, maar het gaat bijna zover dat we hopen dat Lena eerder zal komen te overlijden dan onze ouders. Het verdriet dat dan namelijk naar boven zal komen, zal echt ondraaglijk zijn. Daarvoor zouden we haar willen beschermen. Het voelde heel naar om dat te zeggen en alsof we dit niet mochten denken, maar we dachten het wel.