Ben jij een jonge mantelzorger?

Wat is een mantelzorger?

Een mantelzorger ondersteunt of zorgt voor een partner, familielid, vriend of buur, vanwege verstandelijke, psychische of lichamelijke problemen of ouderdom. Dit kan gaan om kleine klusjes, zoals de boodschappen en stofzuigen, maar ook om ondersteuning met meer verantwoordelijkheid. Denk aan het regelen van financiële zaken of indicaties. Mantelzorgers combineren dit vaak met werk, school en de zorg voor hun eigen gezin.

Mantelzorger voor jouw zus of broer

Van al die mantelzorgers is een gedeelte nog kind of jongvolwassen. Zoals gezegd groeit 1 op de 5 jongere namelijk op met een chronisch ziek familielid. Daarnaast zorgt 1 op de 4 jongvolwassenen tussen de 16 en 24 jaar voor een naaste met gezondheidsproblemen. Dat staat gelijk aan een half miljoen jongeren.

Een kind of jongere met een leeftijd tot 24 jaar die thuis woont, samen met een gezinslid met een beperking, ziekte of stoornis wordt ook wel jonge mantelzorger genoemd. Dat kan gaan om de zorg voor de ouders, maar ook om een broer of zus of een ander familielid, zoals een oma of opa. Deze jongeren ondersteunen vaak in de zorg voor hun broer of zus. Ook die taken verschillen in grootte en verantwoordelijkheid. Over het algemeen geldt wel dat de taken en verantwoordelijkheden niet passen bij de leeftijd van de kinderen en jongeren en hun ontwikkeling. Denk aan oppassen als ouders bijvoorbeeld even boodschappen doen, zelf boodschappen doen, koken en andere huishoudelijke taken doen en helpen in de verzorging.

Als het gaat om broers en zussen van bijzondere broers en zussen, dan zijn er meerdere redenen zij voor hen mantelzorgen. Het kan zijn dat ouders bepaalde dingen niet kunnen doen, omdat ze bijvoorbeeld al op leeftijd zijn. Daarnaast vinden veel broers en zussen het normaal om dat als broer of zus te doen en willen ze hun ouders af en toe ontlasten.

Stress en zorgen

Het kan ook zijn dat jij helpt in de verzorging voor jouw broer of zus met een beperking, stoornis of ziekte. Hoewel dat misschien niet zo voelt, ben jij dan officieel ook een mantelzorger.

Er wordt veel onderzoek gedaan naar hoe het voor jongeren is om jonge mantelzorger te zijn. Uit onderzoeken blijkt dat veel van hen ervaren dat ze een lagere kwaliteit van leven hebben. Dat komt onder andere doordat ze veel bezorgd zijn en piekeren over hun gezinslid. Ze hebben vaker last van vermoeidheid, inslaapproblemen en een uitgeput gevoel. Ze ontwikkelen over het algemeen meer chronische stress en voelen zich, meer dan hun leeftijdsgenoten, (emotioneel) overbelast.

Jonge mantelzorgers hebben vaak een groot verantwoordelijkheidsgevoel en zijn erg flexibel. Dat zijn mooie en positieve eigenschappen. Het kan er alleen wel voor zorgen dat ze zichzelf snel wegcijferen. Ze willen bijvoorbeeld hun ouders ontlasten en heb ze zelf ergens moeite mee of last van, dan wil ze hen daar niet ook nog mee opzadelen.

Tips om genoeg tijd en ruimte voor jezelf te hebben

Het is belangrijk om als jonge mantelzorger ook ruimte en tijd voor jezelf te hebben. Jij bent ook een kind van je ouders. Het is ook belangrijk dat jij je goed ontwikkeld en dat het goed met jou gaat. Maar hoe doe je dat? Hoe combineer je het mantelzorgen met je school, sport, hobby’s of vrienden? Een aantal tips:

• Praat over jouw situatie met iemand die je vertrouwt, bijvoorbeeld een leerkracht, vriend of vriendin. Dat lucht enorm op. Daarnaast vinden anderen het fijn om te weten wat er in jou om gaat. Een leraar zal bijvoorbeeld meer begrip hebben voor als je een keer te laat bent of een opdracht niet af hebt. Ook kunnen vrienden met je meedenken over hoe jullie toch kunnen afspreken. Misschien willen ze wel helpen met boodschappen doen, zodat jullie sneller een balletje kunnen trappen.
• Geef het aan wanneer de zorgen en verantwoordelijkheden te veel zijn. Misschien willen mensen in jouw omgeving wel een taak van je overnemen. Je buurvrouw wil bijvoorbeeld vast wel eens wat boodschappen voor jullie meenemen. Ook kan een organisatie als de Mantelzorglijn je helpen. Bespreek dit met jouw ouders. Zij kunnen het weer bespreken met de zorgprofessional die jullie ondersteunt.
• Vraag om en zoek naar informatie als iets niet duidelijk is, bijvoorbeeld als je een vraag hebt over de beperking, ziekte of stoornis van je broer of zus.
• Tot slot is het belangrijk om leuke dingen te blijven doen. Ook– en eigenlijk juist – wanneer je het druk hebt met jouw taken, school en werk. Het is belangrijk dat je tijd voor jezelf hebt en om even iets anders aan je hoofd te hebben.

Steun voor jonge mantelzorgers

Omdat broers en zussen van een bijzondere broer of zus zich vaak niet als een jonge mantelzorger voelen, maken ze niet of weinig gebruik van de hulp- en ondersteuningsmogelijkheden die er wel voor hen zijn. Professionals in het onderwijs, zorg en welzijn willen zich graag voor hen inzetten, om ook hen de kans te geven om gezond op te groeien en zich goed te ontwikkelen. Ben jij jonge mantelzorger en merk je dat dit (soms) te veel van je vraagt? Schroom dan niet om hulp te vragen. Dit kun je doen bij je ouders, de zorgverleners van je broer of zus en verschillende organisaties voor mantelzorgondersteuning bij jou in de buurt.